Baardharen versus scheermes – battle of the strongest

Hoe komt het dat scheermesjes bot worden?

Het is een vraagstuk dat de scheerwereld al sinds de introductie van het metalen scheermes bezig houdt: hoe komt het dat scheermessen – en scheermesjes in het bijzonder – bot worden? Staal zou tot wel 50 keer sterker dan haren zijn. Hoewel baardharen koperdraad-hard zijn, zouden zij geen partij moeten zijn voor scheermesjes; anders zouden ze immers niet afgesneden kunnen worden door het mesje, zo luidt een stelling. Een recent onderzoek draagt bij aan het inzicht welke factoren hierbij een rol spelen. Ook worden door de onderzoekers oplossingen aangedragen hoe scheermesjes in de toekomst wellicht meer weerstand kunnen bieden tegen onze harde baardharen.

Drie waarschijnlijke oorzaken

Onderzoekers Cemal Cem Tasan en Gianluca Roscioli van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in de Verenigde Staten onderwierpen de vervangbare scheermesjes van een safety razor aan diverse tests. Onder een elektronenmicroscoop konden zij monitoren wat er precies gebeurt als het mes met baardharen in aanraking komt. Zij signaleerden daarbij drie belangrijke oorzaken die leiden tot een snel verlies van scherpte.

1. De toplaag is niet homogeen. Door de manier waarop scheermesjes vervaardigd worden bezitten scheermesjes microscopisch kleine imperfecties die het mesje kwetsbaar maken.
2. De snede bevat oneffenheden. Naast de niet-homogene toplaag zagen de wetenschappers dat het snijvlak eveneens microscopisch kleine oneffenheden bevat die groter kunnen worden als ze met haren in aanraking komen.
3. De hoek van het scheermes is van belang. Wanneer het mes loodrecht de haren afsnijdt spelen bovenstaande factoren de grootste rol. Houd je je scheermes in de door ons geadviseerde hoek van optimaal 30 tot 45 maximaal graden, dan beperk je het beschadigende effect van de haren op een scheermes.
   

Hoe zit dat bij andere scheermessen?

De drie bovengenoemde redenen waarom een verwisselbaar scheermesje bot wordt zijn in een bepaalde mate ook van toepassing op de snede van een straight razors. Een bijkomend feit is dat het zorgvuldig bewerkte lemmet van een klassiek open scheermes door de botsing met de harde baardharen een moleculaire activiteit start. Hierdoor openen zich de partikels van het metaal waardoor een straight razor tijdelijk zijn scherpte verliest. Wij adviseren niet voor niets het gebruik van een scheerriem voor iedere scheerbeurt, het gebruik van een spanriem met enige regelmaat, en het wetten van je open scheermes enkele malen per jaar. 

Elektrische scheerapparaten hebben minder last van beschadiging door het contact met haren. Dit komt doordat de slaande bewegingen die deze roterende mesjes maken de haren eerder stuktrekken dan afsnijden, in tegenstelling tot de scheermessen die we gebruiken bij het natscheren. Het scheerresultaat en het effect op de huid is na een scheerbeurt met elektrisch scheergerei, laten we zeggen, ‘substantieel anders’.

De toekomst van scheermesjes

Na het volledig doornemen van de resultaten van het onderzoek kunnen we vaststellen dat slijtage door gebruik niet de enige factor is die bijdraagt aan het duurzame karakter van metalen scheermesjes. Het laat ons ook inzien dat er mogelijkheden zijn en dat er initiatieven genomen worden om staalproducten verder te ontwikkelen. Bijvoorbeeld door het staal onder druk in de gewenste vorm te ‘drukken’ in plaats van de huidige gebruikte productie- en verspaan-technieken. Dit zou een positieve werking hebben op de hardheid en homogeniteit van het materiaal.

Voor ons als scheerliefhebbers bevestigt dit onderzoek een aantal reeds bekende inzichten: dat scheren onder een hoek van 30 tot maximaal 45 graden optimaal is voor het gebruikte scheermesje en, zoals we reeds wisten, ook voor het scheerresultaat. Het bevestigt het belang van dagelijks of periodiek onderhoud van het authentiek open scheermes. Daarnaast wordt het milieu-aspect van wegwerpmesjes onder een vergrootglas gelegd. De verwisselbare cartridge-systemen die je veel tegenkomt in supermarkten en drogisterijen kunnen vanwege hun plastic omhulsel lastig tot niet gerecycled worden. Hierdoor belanden ze aan het eind van hun levenscyclus in de verbrandingsoven; dit in tegenstelling tot de ons welbekende verwisselbare mesjes zoals double en single edge blades, die naast voordelig in de portemonnee ook nog eens een gunstig effect op ons milieu hebben.

We houden daarom als gepassioneerde gebruikers met een professionele nieuwsgierigheid de ontwikkelingen hieromtrent in de gaten. Wordt er een duurzaamheidsslag gemaakt op het gebied van scheermessen? Gaan we verwisselbare mesjes zien die langer meegaan? Gaan we als maatschappij anders aankijken tegen scheermesjes als wegwerpproduct, zoals ook al gebeurt met wegwerpplastic? Wij vertrouwen erop dat onze grootste hobby zich aan zal passen en met de tijd mee zal gaan – dat is immers iets dat het natscheren al decennialang doet.

Het volledige onderzoek kun je hier lezen met een Science Magazine-lidmaatschap.